Systravatn

Kirkjubæjarklaustur, býli og þorp. Þar er heilsu­gæslu­stöð, dýra­lækn­ir, fé­lags­­heim­il­ið Kirkju­hvoll, grunn­skóli fyr­ir Skaft­ár­hrepp, veð­ur­at­hug­un­ar­stöð, íþróttahús og sund­laug. Íbú­ar voru 112 1. jan. 2012. Klaust­ur á sér langa sögu. Sagt er, að kristn­ir Írar hafi bú­ið í Kirkju­bæ fyr­ir land­nám, síð­an land­náms­­mað­ur­inn Ket­ill fífl­ski og eigi máttu heiðn­ir menn búa þar. Þar var nunnu­­klaust­ur frá 1186 til siða­skipta. Ör­nefni er minna á klau­strið: Systrastapi, Systr­afoss og Systr­avatn uppi á fjall­inu og Söng­hóll sunn­an Skaft­­ár. Þeg­ar munk­arn­ir frá Þykk­va­bæj­ar­klaustri heim­sóttu nunn­urn­ar á Kirkju­bæj­ar­klaustri hófu þeir upp söng sinn á hóln­um, þar sem klaust­ur­stað­inn bar fyrst fyr­ir augu þeirra. Eld­messu­­tangi vest­an við Systr­astapa, þar sem Eld­hraun­ið stöðv­að­ist í far­vegi Skaft­ár, með­an sí­ra Jón Stein­gríms­son (1728–91) flutti messu. Lista­verk­ið Byrði sög­unn­ar eft­ir Magn­ús Tóm­as­son (f.1943) var af­hjúp­að 1997. Kirkju­stað­ur til 1859 en 1974 var vígð kapella til minn­ing­ar um sí­ra Jón. 1997 var opn­uð svo­nefnd Kirkju­bæj­ar­stofa, en henni er ætl­að að vinna að nátt­úru– og um­hverf­is­mál­um. Á Klaustri er alllöng hefð fyrir skógrækt og eru skógarlundir sitt hvoru megin við Systrafoss hávaxnir og myndarlegir. Þar hefur mælst hæsta sitkagrenitré landsins, um 22 m árið 2005. Kamm­er­tón­lista­há­tíð er hald­in ár­lega eina helgi í ág­úst­mán­uði á Klaustri.